Direksiyon Dersi; ESP

ESP Electronic Stability Program

ESP
kısaltmasını son zamanlarda daha sık duymaya ve görmeye başladığınıza eminim.
Neyin nesi olduğunu bilenleriniz elbette vardır. Bir de hiç yahut ucundan
bilenleriniz… İşte biz sizlere de anlatalım istedik bu harika sistemi…

Öyle
zamanlar olur ki, siz kendiliğinizden istemeseniz bile, aracınız sizi dinlemez.
Hele de virajlı bir yola süratli girmişseniz, hele de yerde kar varsa, yahut
önünüze aniden kavlar, tavuklar fırlamış, siz de direksiyonu aniden
kırmışsanız… Böyle durumlarda otomobilinizde meydana gelen, bazen tehlike
boyutlarına ulaşabilecek bu halin adına genel olarak “oversteering”
denir. Önüne geçebilmeniz, yahut bu durumdan zararsız bir şekilde sıyrılmanız
ise şansın yanında kuvvetli bir otomobil hakimiyeti gerektirir. Ancaak,
varsayalım şansınız yaver gitmedi, yahut siz, bu durumun önüne geçecek kadar
kendinizi profesyonel hissetmediniz. Ya da oldu ki, aracınız sizden aldığı
emirleri yerine getirecek kadar marifetli değil. Ne yaparsınız?

İşte, başta
Mercedes olmak üzere birçok üretici firma, bu gibi durumları şansa ve ustalığa
bırakmamak amacıyla, ESP denilen bir sisteme başvurmayı tercih etti. Açılımını
söylersek Electronic Stability Program… Türkçesini deyiverecek olursak da
Elektronik Stabilite Programı. Türkçesi de pek açıklayıcı olmamış gibi
görünüyorsa, o halde biz açıklamamıza devam edelim…

ABS kadar
gerekli

Bu sistem,
sensör yani algılayıcılarla çalışan akıllı bir şey. Hem direksiyonun
hareketlerini, hem de gaz pedalının konumunu inceleyen bir dolu algılayıcı ile
birlikte görev yapıyor. Daha doğrusu onlardan aldığı bilgileri değerlendirip,
ona göre hareketlerini ayarlıyor. Görevi ise gerekli durumlarda devreye girip,
az önce sözünü ettiğim durumlarda aracın istenmeyen bir pozisyona düşmesini
önlemek. Yani ani girilen bir virajda, ani yapılan direksiyon hareketlerinde
(bir engel veya bir cisimden aniden kaçmak isterken) aracın kayarak kontrolden
çıkmasını, dolayısıyla da kaza yapmasını veya yoldan çıkmasını engellemekle
görevli.

Şayet aracın
direksiyonunu ani hareketlerle çevirmişseniz, aracın o anki devri, bu virajı
dönmenize uygun değilse, ESP “Ben buradayım” diyerek duruma müdahale
ediyor. Ne yapıyor? Motor işletim sistemine müdahale ederek tekerleklere ayrı
güçler verilmesini sağlıyor. Fren sistemine hükmederek, her tekerleğe ayrı ayrı
basınç gönderilmesini, ayrı şiddetlerde fren yapılmasını sağlıyor. Böylece
araç, hızlı girilen bir virajda savrulmayıp, çizgide kalıyor. Ani engelden
kaçma hareketlerinde yine kolayca çizgisine kavuşuyor.

Birçok lüks
markada artık standart haline gelen bu sistem, artık küçük sınıfta ve dengesi
kolayca bozuluverecekmiş gibi görünen araçlara da takılıyor tabii. Bazen isteğe
bağlı olarak, ek bir bedelle takılan sistem, neredeyse “ABS kadar
gerekli” denebilir.